Od geneze do apokalipse – distopijska povijest civilizacije u romanu "Atlantida" Borislava Pekića

Abstract

U radu se analiziraju narativni postupci i mehanizmi ko­jima Borislav Pekić u romanu „Atlantida“ dekonstruiše povijest civilizacije od njene geneze do apokalipse, i komponuje priču o vječnim ponavljanjima, udvajanjima i iteracijama njenih sa­držaja i negativnih vrijednosti. Time cikličnost postaje Pekićev osnovni poetički princip, koji se može istraživati na svim nivo­ima (sižejnim, kompozicionim, tematskim itd.) njegovih knji­ževnih tekstova. Kao autor izraženoga postmodernističkog sen­zibiliteta, Pekić na formalnom planu izgradnje teksta kombinuje kodovne sisteme različitih žanrova i diskursa te gradi svojevrsni intertekstualni lavirint. U njemu se otkriva alternativna povijest civilizacije i ogoljavaju zablude o antropološkom progresu. U traganju za ličnim porijeklom, junaci „Atlantide“ se suočavaju sa saznanjem o sopstvenoj artificijelnoj prirodi, koja krije istinu o fundamentalnoj dualnosti pojavnoga svijeta. Na taj način Pekić ispituje univerzalne teme o krajnjim granicama humaniteta. Po­smatran u navedenom metodološkom okviru, roman „Atlantida“ postaje priča o zabludama vjere u linearni i tehnološki progres čovječanstva, metafora propasti humanizma, odnosno distopija koja prati mračnu povest antropoloških korena materijalističke civlizacije i njene beznadežne budućnosti.